Odysseus

Het wordt hoog tijd dat het weer eens over boeken gaat! En daar is ook alle aanleiding toe: zeer binnenkort ga ik naar Griekenland om een aantal plaatsen van de thuisreis van Odysseus te bezoeken. Mykene, Sparta, het paleis van koning Nestor in Pylos, Ithaka, Korfoe (waar de Faiaken woonden), we gaan het allemaal zien.
Om me voor te bereiden, heb ik een aantal boeken uit de kast gepakt: De Odyssee had ik vorig jaar gelezen in de vertaling van De Roy van Zuidewijn. Hij maakte zijn vertaling in Nederlandse hexameters, en dat leest niet altijd vlot. Met de leeskring besprak ik de versie van Imme Dros (Ilios & Odysseus): een leuke vertaling die gemakkelijk leest en toch in de geest van de oorspronkelijke tekst blijft. De marathon-voorstelling van Toneelgroep De Appel in april van dit jaar over Odysseus' thuisreis was een geweldige ervaring! Het hele verhaal zit er bij mij dus zo langzamerhand wel in.
Er is natuurlijk meer: de tragedieën van Aeschylos, waaronder er een is waarin Kassandra een belangrijke rol speelt, de Agamemnon. Agamemnon, de broer van Menelaos en aanvoerder van de Grieken die Troje hebben ingenomen, heeft de Trojaanse prinses en priesteres Kassandra als oorlogsbuit mee naar huis, naar Mykene, genomen. Kassandra weet dat haar de dood wacht, want Klytaemnestra, de vrouw van Agamemnon, heeft wraak in de zin voor de offerdood van haar dochter Iphigeneia toen de Grieken indertijd een gunstige wind nodig hadden om uit te varen. Agamemnon had het niet verhinderd. Agamemnon wordt vermoord en spoedig daarna ook Kassandra.
Christa Wolf heeft een boek geschreven over Kassandra. Zij, Kassandra, staat op een Griekse wagen voor de Leeuwenpoort van Mykene en, wetend dat dit haar laatste uur is, ziet ze haar leven aan zich voorbij gaan. Ik vind het steeds weer fascinerend om te lezen hoe Christa Wolf de gedachten van Kassandra eerst met een wijde boog om het moeilijkste heen laat draaien en dan, vlak voor het einde, inderdaad het moeilijkste laat zeggen. Hoe ze op het belangrijkste moment haar zuster Polyxena niet de barmhartige doodssteek kon geven, zodat ze werd meegesleurd en gruwelijk vermoord werd op het graf van Achilleus (de schoft, zoals Christa Wolf hem als epitheton heeft meegegeven). En hoe ze weigerde met Aineias, van wie ze hield, mee te vluchten. Ze had alles al beleefd en had er geen behoefte aan nog eens alles opnieuw door te maken. Christa Wolf herschreef dit oude verhaal tegen de achtergrond van het leven in de DDR dat door vijanddenken en starre ideologie vergelijkbaar was met het Troje zoals Wolf dat schetst. De censuur in de DDR zou een openlijk kritisch boek niet hebben getolereerd.
Verder heb ik het boek gelezen van onze reisleider Hein van Dolen over wat we weten van Homerus, de historische figuur Odysseus, het leven in de tijd van de Trojaanse oorlog, en hoe Odysseus ook nu nog schrijvers en filmmakers inspireert. Ik begin zin in de reis te krijgen!