dinsdag 21 januari 2014

Odysseus blijft zwerven


In mijn bibliotheek op the LibraryThing heb ik een aantal speciale collecties. Een ervan is die van Homerus - Odysseus, boeken die een relatie hebben met de eerste held uit de Europese literatuur, de listige Odysseus.
Het nieuwste boek in deze collectie is Odysseus uit Bagdad van de voor mij tot dan toe onbekende Belgische schrijver Eric-Emmanuel Schmitt. Deze Odysseus, die eigenlijk Saad heet (in zijn eigen taal Hoop, in het Engels Triest) vertrekt op verzoek van zijn moeder en zijn zusters na de dood van hun mannen naar Europa. Badgad is net bevrijd van Saddam Hoessein door de Amerikanen en de vader van Saad is door een misverstand door de Amerikanen doodgeschoten. De vader bezoekt Saad regelmatig op cruciale momenten, en begeleidt Saad dus min of meer als de goden uit het verhaal van Homerus. Saad maakt alle beproevingen van de listige man uit Ithaca in een moderne versie mee. Hij verdient in Caïro wat geld door als gigolo in dancing De Grot met oudere dames de Kalypso te dansen. Hij komt een ambtenaar tegen die een kolossale omvang heeft en maar één oog. Na die ontmoeting noemt hij zich ook een keer "Niemand". Zijn vader geeft hem het advies zich, net als Odysseus, onder de schapen te verstoppen om zijn weg te kunnen vervolgen: in plaats van tussen de schapen op de vrachtwagen, waar hij door agenten zou zijn ontdekt, verstopt hij zich onder het chassis van de vrachtwagen, en zo komt hij weer een eind verder.
Hij komt in de hel, hij ontmoet Circe en hij spoelt na een schipbreuk aan land, waar hij wordt gevonden door een eigengereide Italiaanse (nee, geen prinses in dit verhaal). Uiteindelijk lijkt hij zijn doel te bereiken, helaas zonder zijn Penelope. Maar hoop op hereniging blijft.
Zo komt Saad niet thuis, zoals Odysseus na tien jaar, maar in Engeland, het land dat hij wilde bereiken, juist zo ver mogelijk van huis.
Het is een mooie vorm voor een verschrikkelijk verhaal van uitbuiting, onzinnige wetten, doorzettingsvermogen en dergelijke. Met harde waarheden: zodra we spreken van "wij", of zoals in Frankrijk van "broederschap", zijn mensen die daar niet bij horen "zij". En dus anders. En wat zijn eigenlijk grenzen?
Veel om over na te denken, al meereizend met deze moderne Odysseus.

Geen opmerkingen: