Christa Wolf (1929 - 2011)

In 1990 las ik voor het eerst een boek van Christa Wolf: Zomerspel. Haar laatste roman die gepubliceerd zou worden in de DDR. Ik was een paar keer in de DDR geweest en ik verbaasde me er over hoe een boek waarin bepaald geen enthousiasme over de socialistische heilsstaat doorklonk, in dat land gepubliceerd was. Ik ben meer boeken van Christa Wolf gaan lezen: Nadenken over Christa T., De cesuur, Kassandra. Fascinerende boeken!
In de herfst van 1989 waren we bij onze Oost-Duitse vrienden  op bezoek toen de DDR op z'n laatste benen liep. We hoorden hoe de gids bij de rondleiding in een van de kerken in Dresden geen enkel blad meer voor de mond nam. En 's nachts reden de treinen via Hongarije naar het westen, vol met mensen die nu eindelijk eens een echt toekomstperspectief wilden.
Christa Wolf vond het droevig dat men wegvluchtte, juist nu het mogelijk leek om de fouten en uitwassen van de SED te vergeten en het nu goed te gaan doen. Het socialisme was niet verkeerd, de praktijk van de DDR was verkeerd.
Voor mijn studie aan de Open Universiteit moest ik een scriptieonderwerp zoeken. Dat werd Christa Wolf, Schrijfster in de DDR. Van lieverlee kwamen al haar romans en veel van haar essaybundels op mijn boekenplank te staan. Een aantal onvertaald: ik houd van haar prachtige verzorgde Duits. Ook verdiepte ik me voor die scriptie in de geschiedenis van de DDR en de literatuur van het land. Die lagen, geschiedenis en filosofie van de DDR, literatuur en het werk van Christa Wolf werden op elkaar gelegd. En ik bleef me verbazen. Er is een tijd geweest dat ook Christa Wolf niet kon zeggen en schrijven wat ze wilde. Dat was in de tijd van de protesten tegen de Ausbürgerung van Rolf Biermann. Er voor en toch ook weer daarna ontving ze zelfs van het Oost-Duitse regiem prijzen. Daardoor werd het lastig voor de censuur haar echt de mond te snoeren.
Er zijn mensen die wat smalend deden over de boeken van Wolf die na de val van de Muur verschenen. Ik heb ze met aandacht en plezier gelezen. Ze heeft haar worsteling met de DDR prachtig verwoord. Niet in het minst in haar laatste boek Stad der engelen, of The Overcoat of Dr. Freud. Over haar drie rapportjes als Stasi-informante, haar eigen Stasi-dossiers. En over hoe dat nu zit met het herinneren.
Christa Wolf overleed op 1 december jl. Er zal geen roman van haar hand meer verschijnen. Tenzij er nog wat gevonden wordt in haar nalatenschap... Ik kan zeggen dat ik bijna haar complete oeuvre in de kast heb staan, en nog gelezen heb ook. Ze heeft me veel leesplezier verschaft en ze zal dat blijven doen.

De foto vond ik op Flickr nadat ik Christa Wolf als zoekterm had ingetypt: een verbeelding van de titel van de eerste roman waarmee ze naam maakte Der geteilte Himmel. Ik denk dat zij dit wel een mooi beeld gevonden zou hebben. Ik ben het met haar eens. Lees dat boek maar eens!